Prof. dr Gojko Bežovan, redovni profesor na Pravnom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, danas je na naučnoj tribini u CANU održao predavanje na temu: ,,Kako sprovesti reforme i efikasnim korišćenjem sredstava EU pokrenuti razvoj“.
Na samom početku prisutnima je predavača predstavio prof. dr Zoran Rašović, sekretar Odjeljenja društvenih nauka CANU.
Ovakva predavanja su uvijek i pitanje i izazov – šta zapravo reći prisutnima kako bi najbolje naučili iz iskustva koje ćete im prenijeti, rekao je na početku prof. dr Bežovan.
Proces pristupanja Evropskoj uniji, kao i članstvo u EU, podrazumijeva sprovođenje reformi i korišćenje fondova EU za podsticanje razvoja zemlje. Naime, tu se radi o zahtjevnom procesu evropeizacije, gdje se može učiti iz iskustva starijih i novijih članica, a očekuju se i doprinosi zemalja koje pristupaju EU. Ova iskustva su nazvana procesima kognitivne evropeizacije, a odnosila su se na građane, vlade i državne institucije, te privatne i civilne organizacije.
U znatnom broju tranzicijskih zemalja, novih članica, ovim procesima nije posvećena dužna pažnja, pa su učinci pridruživanja i članstva u EU bili ograničeni, a ponegdje i frustrirajući.
Na nivou EU sprovodi se koheziona politika čija je osnovna svrha da smanji značajne privredne, socijalne i teritorijalne razlike koje postoje među regijama EU, te ojača globalnu konkurentnost evropske privrede. Da bi se takav cilj ostvario, potrebno je identifikovati razvojne probleme u regijama i sprovesti odgovarajuće reforme uz određivanje prioriteta u strateškim dokumentima. Potom je moguće koristiti sredstva evropskih strukturnih i investicionih fondova.
Poslije evaluacionih procesa i rasprava koheziona politika EU doživjela je značajne izmjene u perspektivi 2014–2020, a izložena je u Strategiji Evropa 2020, s orijentacijom na pametan, održiv i uključiv rast. Kada su u pitanju tematska područja, Strategija se usmjerava na: razvoj i inovacije, SME kompetitivnost, ICT, čistu ekonomiju, zapošljavanje i socijalno uključivanje.
Hrvatska u ovom procesu nije bila dobar učenik, konstatovao je prof. dr Bežovan. Naime, Hrvatska kao najmlađa članica EU nije dovoljno uložila u ljudske i institucionalne kapacitete kako bi povećala apsorpcijsku moć, te imala više koristi od članstva u EU. Međutim, postoje primjeri dobre prakse, preduzetnih opština, gradova, županija, preduzeća i organizacija civilnog društva, koji su doprinijeli regionalnom razvoju i poboljšanju kvaliteta života, pa je moguće prepoznati i pokrenuti lokalni razvoj.
S tim u vezi, u saradnji s Ministarstvom regionalnog razvoja i fondova EU, uspostavljen je interdisciplinarni poslijediplomski sveučilišni specijalistički studij „Priprema i provedba EU projekata.“ Program ovog studija i njegovi ishodi, kao strateški doprinos izgradnji kapaciteta za evropeizaciju zemlje, prezentovani su na ovom predavanju.
Preporuke koje bi mogle biti korisne Crnoj Gori za sprovođenje reformi, kao i bolje korišćenje sredstava EU, sada i uskoro kao članice EU: