Crnogorska akademija nauka i umjetnosti organizovala je Okrugli sto Cross Border Adjustment Mechanism, koji je održan 13. maja 2025. godine. Okrugli sto je realizovan u okviru aktivnosti Centra za energiju i ekologiju (ENEKO centar) i Odbora za tehničke nauke.
Okrugli sto otvorio je akademik Igor Đurović, rukovodilac ENEKO centra. Uvodno izlaganje imao je mr Branislav Prelević (Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti), dok je prof. dr Zoran Miljanić (Elektroprivreda Crne Gore) bio moderator ovog skupa.
Na Okruglom stolu podnesena su sljedeća izlaganja:
dr Janez Kopač, „CBAM kao pokretač zelene tranzicije na Zapadnom Balkanu“ (Regulatorni organ za energetiku Republike Slovenije);
Milica Knežević, „Implementacija flow-based market couplinga u kontinentalnoj Evropi: stečena praktična iskustva i analiza dosadašnjih rezultata” (KfW Development Bank, Beograd);
prof. dr Mirza Kušljugić, „Procjena uticaja CBAM-a na elektroenergetski sektor u Bosni i Hercegovini” (Elektrotehnički fakultet, Univerzitet Tuzla);
Darko Krivokapić, „Izazovi Crne Gore u procesu pristupanja EU: CBAM – izazov o kome se malo priča (CBAM – znamo li šta se od nas očekuje?)” (Elektroprivreda Crne Gore);
Damir Miljević, „CBAM – ekonomske i fiskalne implikacije na zemlje Zapadnog Balkana, kandidate za ulazak u EU” (RESET, Bosna i Hercegovina).
Skup je organizovan s ciljem razmjene znanja i iskustava povodom uvođenja novog mehanizma Evropske unije – Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM), koji stupa na snagu od 1. januara 2026. godine. CBAM podrazumijeva dodatno oporezivanje određenih proizvoda (trenutno njih šest) prilikom ulaska na tržište EU, ukoliko su ti proizvodi djelimično dobijeni korišćenjem fosilnih goriva – među kojima je i električna energija. Kako Crna Gora ima povremeni višak električne energije, koja se u procentu većem od 35% dobija iz uglja, izvoz može biti otežan ukoliko država i elektroenergetski subjekti ne preduzmu odgovarajuće korake i na vrijeme se ne prilagode CBAM direktivi. Iz tog razloga, ovaj skup bio je od izuzetnog značaja za Crnu Goru, kao i za sve privredne i druge subjekte koji posluju u oblasti energetike.
Zaključci sa skupa biće naknadno objavljeni, sa ciljem da posluže kao smjernice, osnova ili podrška za konkretne korake u pripremi Crne Gore za CBAM izazove.